คณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา

๕ ข้อบังคับฯ ข้อ ๘๑ วรรคสอง ในการเลือกคณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อพิจารณาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ หรือร่างพระราชบัญญัติ ให้คณะรัฐมนตรี ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลยุติธรรม ศาลปกครอง หรือองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ ที่เกี่ยวข้องเสนอรายชื่อได้ไม่เกินหนึ่งในห้าของจำนวนกรรมาธิการทั้งหมด แต่ในการเลือกคณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อกระทำกิจการในเรื่องอื่นๆ ให้ประกอบด้วยบุคคลที่มิได้เป็นสมาชิกมีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามแต่ไม่เกินกึ่งหนึ่งของจำนวนกรรมาธิการทั้งหมด

๖ ข้อบังคับฯ ข้อ ๘๓ การพิจารณาร่างพระราชบัญญัติที่ประธานวุฒิสภาวินิจฉัยว่ามีสาระสำคัญเกี่ยวกับเด็ก เยาวชน สตรี และผู้สูงอายุ หรือผู้พิการหรือผู้ทุพพลภาพ หากวุฒิสภามิได้พิจารณาโดยกรรมาธิการเต็มสภา ให้วุฒิสภาตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญขึ้นประกอบด้วยผู้แทนองค์การเอกชนเกี่ยวกับบุคคลประเภทนั้น มีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของจำนวนกรรมาธิการทั้งหมด ทั้งนี้โดยมีสัดส่วนหญิงและชายที่ใกล้เคียงกัน

๗ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐ มาตรา ๑๖๓ วรรคสี่ ในการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติตามวรรคหนึ่ง สภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภาต้องให้ผู้แทนของประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่เข้าชื่อเสนอร่างพระราชบัญญัตินั้น ชี้แจงหลักการของร่างพระราชบัญญัติ และคณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อพิจารณาร่างพระราชบัญญัติดังกล่าวจะต้องประกอบด้วยผู้แทนของประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่เข้าชื่อเสนอร่างพระราชบัญญัตินั้นจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของจำนวนกรรมาธิการทั้งหมดด้วย

๘ โดยปกติประธานวุฒิสภาจะมีดำริมอบหมายให้คณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ช่วยพิจารณาให้เป็นไปตามข้อบังคับฯ ข้อ ๓๘ กล่าวคือ หากเป็นกรณีขอให้วุฒิสภาตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญ เพื่อกระทำกิจการ พิจารณาสอบสวน หรือศึกษาเรื่องใดๆ อันอยู่ในอำนาจหน้าที่ของวุฒิสภา ก็จะพิจารณาว่าเรื่องดังกล่าวไม่ซ้ำหรือซ้อนกับอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมาธิการสามัญประจำวุฒิสภาคณะต่างๆ

สำหรับกรณีเป็นญัตติอันเป็นเอกสิทธิ์เฉพาะตัวสมาชิกวุฒิสภาตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญ ได้แก่ ญัตติขอเปิดอภิปรายทั่วไป ตามมาตรา ๑๖๑ ของรัฐธรรมนูญ คณะกรรมาธิการวิสามัญฯ จะพิจารณาในประเด็นการบริหารจัดการ อาทิ การประสานและจัดลำดับ

เมื่อคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภาพิจารณาแล้วเห็นว่า ร่างพระราชบัญญัติ ประกอบรัฐธรรมนูญ หรือร่างพระราชบัญญัติ ฉบับใดๆ มีสาระสำคัญเกี่ยวเนื่องกับอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมาธิการสามัญประจำวุฒิสภาหลายคณะ หรือมีความจำเป็นที่จะต้องได้รับฟังความคิดเห็น

จากภาคส่วนที่เกี่ยวข้องตลอดจนต้องพิจารณาโดยละเอียดรอบคอบ หรือสมควรรับฟังความคิดเห็นจากผู้ทรงคุณวุฒิในเรื่องนั้นๆ คณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ก็อาจเสนอความเห็นต่อที่ประชุมวุฒิสภา ให้พิจารณาตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญขึ้นคณะหนึ่งเพื่อพิจารณาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ หรือร่างพระราชบัญญัติฉบับนั้นๆ ซึ่งองค์ประกอบของคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างฯ๕ นั้น นอกเหนือจากจะพิจารณาโดยคำนึงถึงการให้สัดส่วนแก่หน่วยงานเจ้าของเรื่อง ไม่ว่าจะเป็น คณะรัฐมนตรี ศาลต่างๆ หรือองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ หรือเด็ก เยาวชน สตรี และ ผู้สูงอายุ หรือผู้พิการ หรือทุพพลภาพ๖ ตามที่ข้อบังคับฯ กำหนดแล้ว คณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภาจะให้ความสำคัญกับหลักการการมีส่วนร่วมของคณะกรรมาธิการสามัญประจำวุฒิสภาทุกคณะ ประกอบกับจะพิจารณาว่าเนื้อหาของร่างพระราชบัญญัติฯ ฉบับนั้นๆ มีสาระสำคัญเกี่ยวข้องกับภารกิจหน้าที่ของคณะกรรมาธิการสามัญประจำวุฒิสภาคณะใดคณะหนึ่งเป็นการเฉพาะหรือไม่ด้วย

นอกจากนี้ หากเป็นร่างพระราชบัญญัติที่ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งไม่น้อยกว่าหนึ่งหมื่นคนเข้าชื่อเสนอนั้น รัฐธรรมนูญ มาตรา ๑๖๓๗ บัญญัติให้การตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อพิจารณาร่างพระราชบัญญัติดังกล่าวจะต้องประกอบด้วยผู้แทนของประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่เข้าชื่อเสนอร่างฯ จำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของจำนวนกรรมาธิการทั้งหมดด้วย

สำหรับการพิจารณาญัตตินั้น เป็นแนวการพิจารณาที่คณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภา ได้รับมอบหมายจากประธานวุฒิสภา๘ ให้ช่วยพิจารณากลั่นกรอง เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการพิจารณาเบื้องต้นของประธานวุฒิสภา หรือที่ประชุมวุฒิสภา หรือเป็นการพิจารณาในทาง

การอภิปราย กำหนดช่วงเวลาและระยะเวลาอภิปราย ตลอดจนการประสานคณะกรรมการประสานงาน สภาผู้แทนราษฎร ในการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ หรือการดำเนินการถ่ายทอดสดการอภิปราย

การบริหารจัดการเพื่อให้การพิจารณาในที่ประชุมวุฒิสภาเกี่ยวกับญัตตินั้นๆ แล้วแต่กรณี ให้เป็นไปด้วยความเรียบร้อย และหากคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภาหรือผู้เสนอญัตติ ในกรณีเป็นญัตติตามข้อบังคับฯ ข้อ ๓๘ เห็นว่าสมควรตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญขึ้นเพื่อดำเนินการตามญัตตินั้น ก็จะต้องพิจารณาจำนวน องค์ประกอบ ที่มา ตลอดจนกำหนดระยะเวลาการปฏิบัติภารกิจของคณะกรรมาธิการวิสามัญที่จะตั้งขึ้น ในกรณีหากที่ประชุมวุฒิสภามีมติให้ตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อกระทำกิจการ พิจารณาสอบสวน หรือศึกษาเรื่องใดให้เสร็จภายในกำหนดเวลาและคณะกรรมาธิการกระทำกิจการ พิจารณาสอบสวน หรือศึกษาเรื่องนั้นไม่เสร็จภายในเวลาที่กำหนด ข้อบังคับฯ ข้อ ๙๗ กำหนดว่า ประธานคณะกรรมาธิการหรือผู้ทำหน้าที่แทนต้องรายงานให้ประธานวุฒิสภาทราบโดยด่วน ทั้งนี้ ถ้าอยู่ในระหว่างสมัยประชุมสามัญทั่วไป ให้ประธานวุฒิสภาเสนอต่อที่ประชุมวุฒิสภา และที่ประชุมวุฒิสภาอาจลงมติให้ขยายเวลาที่ได้กำหนดไว้ หรือดำเนินการอย่างอื่นสุดแต่ที่ประชุมวุฒิสภาจะเห็นสมควร แต่ถ้านอกสมัยประชุมหรืออยู่ระหว่างสมัยประชุมสามัญนิติบัญญัติ ก็ให้ประธานวุฒิสภามีอำนาจอนุญาตให้ขยายเวลาที่กำหนดไว้ได้ตามที่พิจารณาเห็นสมควรแล้วแจ้งให้วุฒิสภาทราบภายหลัง โดยคณะกรรมาธิการวิสามัญกิจการวุฒิสภาไม่มีอำนาจหน้าที่ในการดำเนินการเกี่ยวกับการพิจารณาระยะเวลาในการปฏิบัติหน้าที่ของคณะกรรมาธิการวิสามัญญัตติแต่ประการใด

------------------------------------------------